Với vai trò là cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo 389 của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đã tham mưu Bộ Tài chính phối hợp với các Bộ, Ngành, cơ quan chức năng tăng cường công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới; chỉ đạo các đơn vị triển khai nghiêm túc, có hiệu quả nhiều biện pháp quan trọng góp phần đảm bảo an toàn, an ninh xã hội và phòng chống tội phạm.
Theo thống kê của ngành Hải quan, so với cùng kỳ năm ngoái, số vụ vi phạm tăng gần 600 vụ (tương đương 18,5%); trị giá hàng vi phạm, số tiền thu nộp ngân sách đều tăng cao với các con số lần lượt là 31,6% và 68%. Đáng chú ý, số vụ việc do cơ quan Hải quan khởi tố gấp 4 lần so với quý 1 năm ngoái. Chỉ trong quý 1 số vụ việc do cơ quan Hải quan khởi tố đã bằng 50% của cả năm 2021.
Để đạt được kết quả này, đó là sự chỉ đạo quyết liệt, cộng với hướng dẫn nghiệp vụ cụ thể từ Tổng cục, công tác chống buôn lậu, điều tra, khởi tố, nhất là tại các địa phương có sự chuyển biến tích cực. Điều này thể hiện qua công tác khởi tố các vụ án hình sự, đấu tranh với tội phạm ma túy xuyên quốc gia trong địa bàn hoạt động hải quan.
Cụ thể, Cục Điều tra chống buôn lậu khởi tố 9 vụ, trong khi quý 1/2021 chỉ khởi tố được 1 vụ và cả năm 2021 chỉ có 11 vụ. Ở các cục hải quan địa phương, cùng kỳ năm ngoái chỉ có 2 đơn vị có quyết định khởi tố với 4 vụ việc vi phạm gồm: Cục Hải quan Tây Ninh và Cục Hải quan Đắk Lắk (mỗi đơn vị 2 vụ). Trong quý 1/2022, có 9/35 cục hải quan địa phương đã có các quyết định khởi tố vụ án hình sự gồm: Cục Hải quan Bình Phước, Cục Hải quan Tây Ninh, Cục Hải quan Cao Bằng, Cục Hải quan Hà Nội, Cục Hải quan Lạng Sơn, Cục Hải quan Quảng Bình, Cục Hải quan Quảng Trị, Cục Hải quan Quảng Nam và Cục Hải quan An Giang.
Một sự chuyển biến đáng ghi nhận khác liên quan đến công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm; chống buôn lậu, gian lận thương mại; chống thất thu ngân sách nhà nước, chính là ngoài Cục Điều tra chống buôn lậu, lực lượng kiểm soát hải quan ở các địa phương huy động sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của các đơn vị nghiệp vụ, nhất là lực lượng kiểm tra sau thông quan (KTSTQ) và thanh tra, kiểm tra với nòng cốt là Cục KTSTQ và Vụ Thanh tra - kiểm tra và đóng góp của công tác quản lý rủi ro.
Đối với công tác KTSTQ, Tổng cục Hải quan đã quyết liệt triển khai hiệu quả các chuyên đề, các nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm. Cụ thể, quý 1/2022, nhằm triển khai đồng bộ công tác KTSTQ đối với một số lĩnh vực quản lý, lực lượng KTSTQ đã nghiên cứu, đánh giá dấu hiệu rủi ro trong một số lĩnh vực quản lý về hải quan theo 7 chuyên đề. Từ đó, đã lập danh sách 202 doanh nghiệp trên địa bàn quản lý giao các cục hải quan tỉnh, thành phố thực hiện KTSTQ trong 6 tháng đầu năm 2022…
Quý 1, toàn Ngành đã thực hiện KTSTQ 147 cuộc, trong đó có 42 cuộc tại trụ sở người khai hải quan, 105 cuộc tại trụ sở cơ quan Hải quan. Tổng số tiền ấn định thuế và xử phạt vi phạm hành chính là 85,36 tỷ đồng, đã thực thu vào ngân sách là 44,74 tỷ đồng. Ngoài việc thu nộp ngân sách nhà nước, Cục KTSTQ đang tăng cường và nâng cao vai trò trong thực hiện thẩm quyền khởi tố các vụ án hình sự. Năm 2021, lần đầu tiên Cục KTSTQ đã khởi tố 1 vụ án hình sự (hiện vụ việc đang được cơ quan chức năng tiếp tục điều tra).
Cùng với đó là công tác thanh tra chuyên ngành (TTCN) năm 2022 theo kế hoạch đã được Bộ Tài chính phê duyệt, Tổng cục Hải quan đã ban hành Kế hoạch TTCN, Kế hoạch kiểm tra nội bộ (KTNB) của các cục hải quan tỉnh, thành phố năm 2022. Xây dựng kế hoạch kiểm tra việc thực hiện trình tự, thủ tục hải quan và công tác xác định trị giá đối với ô tô nhập khẩu theo loại hình H11.
Quý 1, toàn Ngành đã thực hiện 21 cuộc thanh tra, kiểm tra, trong đó 15 cuộc TTCN và 6 cuộc KTNB. Số tiền thuế kiến nghị truy thu trong toàn Ngành là 8,803 tỷ đồng, trong đó số thuế truy thu là 8,452 tỷ đồng, xử phạt vi phạm hành chính 351 triệu đồng, đã thu nộp, ngân sách 12,382 tỷ đồng (bao gồm số thu qua công tác thanh tra, kiểm tra năm 2021).
Trước tình hình vi phạm trong lĩnh vực hải quan ngày càng diễn biến phức tạp, ngành Hải quan đã kịp thời nhận diện và kịp thời có các kế hoạch, phương án đấu tranh cụ thể để khẳng định vai trò chủ công trên mặt trận đấu tranh phòng, chống tội phạm; chống buôn lậu, gian lận thương mại; chống thất thu ngân sách nhà nước.
Góp phần vào kết quả đấu tranh chống buôn lậu, gian lận của ngành Hải quan còn nhờ hiệu quả công tác quản lý rủi ro. Ngay từ đầu năm, Tổng cục Hải quan đã ban hành Kế hoạch Kiểm soát rủi ro và Kế hoạch thu thập, xử lý thông tin quản lý rủi ro năm 2022; đồng thời hướng dẫn, giải đáp vướng mắc của các Cục Hải quan tỉnh thành phố trong quá trình triển khai thực hiện.
Phân tích đánh giá rủi ro, xác định trọng điểm theo một số lĩnh vực, ngành hàng trọng điểm như: mặt hàng đá xây dựng, thép, hàng tiêu dùng, gian lận xuất xứ hàng hóa, hàng tạm nhập, tái xuất… để đề xuất các biện pháp kiểm soát rủi ro phù hợp đối với các lô hàng có dấu hiệu rủi ro, dấu hiệu vi phạm. Bám sát tình hình soi chiếu tại các địa bàn, chủ động trao đổi, phối hợp điều phối hàng hóa soi chiếu, tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp thực hiện soi chiếu phù hợp với tuyến vận chuyển và theo đề nghị của doanh nghiệp.
Kết quả, trong Quý I/2022, toàn Ngành đã thực hiện soi chiếu tổng số 18.052 cont, cont nghi vấn đạt 1.037 cont (chiếm 5,74%/tổng cont soi), cont vi phạm đạt 119 cont (đạt 11,48%/tổng cont nghi vấn). Tổng lượng container giảm 26,19% so với cùng kỳ do tiếp tục chịu ảnh hưởng của dịch bệnh Covid nhưng lượng container vi phạm cao gấp 2,53 lần. Trong tháng 4, tổng lượng cont soi chiếu toàn ngành đạt 10.851 cont, cont nghi vấn đạt 717 cont (chiếm 6.6%/tổng cont soi), cont vi phạm đạt 46 cont (đạt 6.42%/tổng cont nghi vấn).
