Tạo sự chuyển biên về chống gian lận trong thương mại điện tử

Phát hiện nhiều vụ việc

Theo phân tích của Văn phòng thường trực Ban chỉ đạo 389 quốc gia, những tháng đầu năm 2022, hoạt động buôn lậu, sản xuất, kinh doanh hàng cấm, hàng giả, gian lận thương mại trong thị trường nội địa diễn ra phức tạp, vụ việc vi phạm cao hơn so với những thời điểm khác trong năm. Đáng chú ý, lợi dụng tình hình dịch bệnh và nhu cầu tâm lý phòng chống dịch Covid-19 của nhân dân tăng cao, do đó làm gia tăng các hành vi lợi dụng tình hình dịch bệnh để trục lợi, vi phạm pháp luật và phạm tội. Đặc biệt là đối vi phạm đối với nhóm mặt hàng sinh phẩm, thiết bị, vật tư y tế phục vụ phòng chống dịch Covid - 2019 diễn ra phức tạp trong thị trường nội địa, giao bán bằng mọi hình thức trong đó có hình thức giao bán phổ biến trên các trang mạng internet, mạng xã hội. Khi bị lực lượng chức năng phát biện, xử lý các loại sản phẩm này đều có nguồn gốc nhập lậu, không rõ nguồn gốc, không đảm bảo chất lượng, không được phép lưu hành hoặc chưa đăng ký bản công bố tại cơ quan có thẩm quyền hoặc ghi thông tin không chính xác; một số đối tượng lợi dụng tình hình khan hiếm hàng trên thị trường để găm hàng hoặc mua gom hàng hóa sau đó bán tăng giá bán bất hợp lý…

Điển hình, gày 5/5/2022, Đoàn kiểm tra Đội Quản lý thị trường số 4 (Thường trực Tổ Thương mại điện tử Cục Quản lý thị trường tỉnh Vĩnh Long) đã tiến hành kiểm tra đột xuất đối với điểm bán hàng qua mạng xã hội Facebook của bà Nguyễn Lâm Thị Ngọc Hiền tại số 168A, khóm Tân Vĩnh, phường Trường An, TP.Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long. Kết quả kiểm tra phát hiện tại điểm kinh doanh có dùng tài khoản Facebook Hien Nguyen để bán mỹ phẩm, test nhanh Covid-19 các loại.

Qua kiểm tra hàng hoá phát hiện số lượng 2.070 đơn vị sản phẩm là mỹ phẩm, test nhanh Covid-19 các loại, như: kem dưỡng ẩm trắng da hiệu Danxuaenilan, nước tẩy trang Dr.Pepti, serum tẩy trắng da Royal, Jiuhe, YiYiMei, dầu gội, dầu xả Biotin&Collagen, bộ kit test nhanh Covid-19 hiệu Besthree, Antigen Rapid, Newgene… số lượng hàng hoá trên do nước ngoài sản xuất, có nhãn gốc bằng tiếng nước ngoài nhưng không có nhãn phụ bằng tiếng Việt Nam, một số sản phẩm không thể hiện rõ nguồn gốc xuất xứ, tổng giá trị hàng hoá vi phạm là 62.584.000 đồng.

Trước đó, ngày 27/4, Phòng Nghiệp vụ 1 (Cục Nghiệp vụ QLTT) đã phối hợp với Đội QLTT số 10 (Cục QLTT tỉnh Thanh Hoá) và PC03, Công an tỉnh Thanh Hoá đã bất kiểm tra địa điểm số 10 Tô Vĩnh Diện. Đây là cơ sở kinh doanh của Shop Ngọc Thảo cùng 4 kho hàng thuộc sở hữu của bà Trương Thị Liên (sinh năm 1971), hộ khẩu thường trú tại tỉnh Thanh Hoá. Kiểm tra 5 kho, mỗi kho rộng từ 80-100m2, nằm sâu trong khu dân cư. Tại các kho hàng, chủ cơ sở đã phân chia thành từng lĩnh vực với các mặt hàng riêng biệt như Khu phục vụ livestream, Kho chứa các mặt hàng thời trang; gia dụng; giầy dép; hoá Mỹ phẩm….

Chủ cơ sở sử dụng 2 tài khoản Facebook chính là “Nguyễn Thảo” và “Ntthaolasortie” để đăng bán hàng và livestream sản phẩm. Mỗi tài khoản đều có trên 10.000 lượt follow. Tuy nhiên, sau khi bị lực lượng chức năng kiểm tra, hai tài khoản trên đã tạm khoá.

Thực hiện kiểm đếm, lực lượng chức năng đã ghi nhận trên 12.000 sản phẩm có nhiều dấu hiệu vi phạm. Trong đó phần lớn là các sản phẩm có dấu hiệu giả mạo nhiều nhãn hiệu nổi tiếng như Channel, gucci, loui vuitton, kenzo…. ngoài ra còn có một lượng lớn sản phẩm là hàng hoá do nước ngoài sản xuất, chủ cơ sở chưa chứng minh được nguồn gốc hợp pháp.

Tại Khánh Hòa, các lực lượng chức năng thuộc Ban chỉ đạo 389 tỉnh này Tổng kiểm tra cơ sở kinh doanh thương mại điện tử tăng cường kiểm tra, kiểm soát, giám sát, nắm chắc diễn biến của thị trường, đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả; trong đó chú trọng đến nhóm các mặt hàng thiết bị vật tư y tế phòng chống dịch, lương thực, thực phẩm… Đơn cử gần đây, ngày 13/4/2022, lực lượng Quản lý thị trường tỉnh ( Đội 6) phối hợp kiểm tra cơ sở kinh doanh sử dung website thương mại điện tử www.karus.com.vn, mạng xã hội facebook để hoạt động kinh doanh. Thông qua kiểm tra, cơ quan chức năng đã phát hiện 12 cái Mũ bảo hiểm, nhãn hiệu Shark Helmets, xuất xứ Pháp; nhãn hiệu AGV, xuất xứ Trung Quốc; 43 chai nước hoa các nhãn hiệu: CK Be, Versace Bright Crystal, Versace Eros, CK In2u, Chance Chanel đều do nước ngoài sản xuất không có hóa đơn, chứng từ chứng minh tính hợp pháp của hàng hóa...

Có thể thấy, năm 2021 là năm đầu tiên Ban Chỉ đạo 389 quốc gia chỉ đạo triển khai Kế hoạch chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong hoạt động TMĐT (Kế hoạch số 399/KH-BCĐ389 ngày 10/10/2020) với mục tiêu nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh với diễn biến phức tạp của các hành vi vi phạm sử dụng các phương tiện công nghệ trên không gian mạng. Nhằm tạo sự đồng thuận cho các lực lượng chức năng tại các bộ ngành và địa phương trong nhận diện phương thức thủ đoạn và xử lý các hành vi vi phạm, Lãnh đạo Ban chỉ đạo 389 đã chỉ đạo Văn phòng Thường trực tổ chức thành công Hội nghị tập huấn trực tuyến toàn quốc ngày 12/11/2021.

Trong quá trình thực hiện Kế hoạch 399/KH-BCĐ389, mặc dù hoạt động kinh doanh online rất phức tạp, khó xác định đối tương vi phạm do các đối tượng này thường dùng công nghệ để xóa dấu vết, “ẩn danh”, nhưng hoạt động đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và kinh doanh hàng giả trong hoạt động TMĐT ban đầu đã thu được nhiều kết quả tích cực.

Điển hình, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) đã phối hợp cung cấp thông tin cho Tổng cục QLTT, Cục QLTT Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh và Công an các địa phương (TP. HCM, Hà Nội, Thanh Hóa, Quảng Bình, Đắc Nông, Hải phòng, Phú Thọ, Lạng Sơn) trên 300 trường hợp có dấu hiệu vi phạm liên quan tới hoạt động các website, ứng dụng TMĐT. Đồng thời, kiến nghị các sàn TMĐT gỡ bỏ trên 14.000 sản phẩm và trên 4.300 gian hàng vi phạm;

Tổng cục Thuế (Bộ Tài Chính) đã chủ động triển khai nhiều giải pháp tích cực như tuyên truyền hỗ trợ, hướng dẫn, vận động người nộp thuế khai và tự nộp thuế; đẩy mạnh công tác truy thu, xử phạt qua thanh tra kiểm tra đối với các hoạt động kinh doanh trên các trang mạng xã hội nước ngoài (như Google, Facebook, Youtube, Apple); tăng cường quản lý thuế đối với các tập đoàn, công ty công nghệ lớn trên thế giới và các trang điện tử hoạt động TMĐT xuyên biên giới có thu nhập tại Việt Nam. Trong 10 tháng đầu năm 2021, ngành thuế thu nộp ngân sách nhà nước từ hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới đạt 1.181,51 tỷ đồng.

Tiếp tục hoàn thiện các quy định

Thực tế cho thấy, thời gian qua các lực lượng chức năng đã phát hiện không ít những vụ việc buôn lậu hàng giả, hàng cấm cất giấu rất tinh vi nhờ sử dụng phương tiện trinh sát kỹ thuật, phân tích, giám định. Ban Chỉ đạo 389 quốc gia luôn xác định, để công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong TMĐT có sự chuyển biến căn bản cần phát huy sức mạnh tổng hợp của cả xã hội và cả hệ thống chính trị, trong đó người dân và các doanh nghiệp có vai trò rất quan trọng.

Tuy nhiên, việc phát triển TMĐT đồng nghĩa với việc kiểm soát thị trường sẽ gặp nhiều khó khăn vì đa số các gian hàng trên mạng là gian hàng ảo, số điện thoại không rõ ràng, dịch vụ bưu chính vẫn chưa có chế tài chặt chẽ. Trong khi đó thương mại điện tử là xu hướng phát triển tất yếu, ngày càng tăng trưởng mạnh mẽ trên toàn thế giới. Bên cạnh sự phát triển đó, các cơ quan chức năng cũng nhận thấy có nguy cơ đối tượng lợi dụng để gian lận. Bởi vậy, việc hoàn thiện các quy định về thủ tục kiểm tra, chính sách mặt hàng, chính sách thuế là cần thiết để tăng cường hoạt động quản lý nhà nước đối với lĩnh vực TMĐT trong thời gian tới.

Cùng với đó, để đảm bảo hiệu quả trong công tác thu thập thông tin, tài liệu và phối hợp điều tra xử lý, các lực lượng trong Ban Chỉ đạo 389 các tỉnh cần có sự phối hợp chặt chẽ, xây dựng kế hoạch cụ thể chi tiết, phân công rõ vai trò trách nhiệm của từng lực lượng tham gia công tác điều tra xử lý. Đặc biệt, công tác tập huấn, hướng dẫn cho các lực lượng để nhận diện các hành vi vi phạm là rất cần thiết.

Tiếp tục thực hiện Kế hoạch 399/KH-BCĐ389 về tăng cường chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong hoạt động TMĐT, Văn phòng thường trực Ban chỉ đạo 389 quốc gia sẽ tập trung vào công tác tập huấn, hướng dẫn cho các lực lượng trong BCĐ 389 các tỉnh. Văn phòng Thường trực Ban chỉ đạo 389 quốc gia là đầu mối để tiếp nhận những khó khăn, vướng mắc và sẽ có những hỗ trợ, giải đáp cho các địa phương trong việc thực hiện chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong hoạt động TMĐT.

Cùng với đó, Tổ công tác 399 (bao gồm thành viên của các bộ ngành và các lực lượng chức năng) sẽ tiếp tục rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến hoạt động cấp phép, thanh tra, kiểm tra, xử lý về lĩnh vực TMĐT. Kịp thời phát hiện những bất cập, sơ hở, chồng chéo để thống nhất kiến nghị, đề xuất cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến lĩnh vực TMĐT; Rà soát, phân loại danh sách các website, ứng dụng TMĐT, các nhóm mặt hàng và hành vi vi phạm phổ biến để đánh giá đúng thực trạng; kịp thời phát hiện, tiến hành thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm đối với các tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động thương mại điện tử... để hỗ trợ cho lực lượng chức năng các tỉnh thực hiện hiệu quả công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong hoạt động TMĐT.