Tái định vị là yêu cầu bắt buộc để cạnh tranh
Đây là ý kiến của ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tại Diễn đàn Tái định vị DN để phát triển bền vững do Tạp chí Diễn đàn DN vừa tổ chức tại Hà Nội.
Ông Phạm Tấn Công cho biết, năm 2022, bình quân mỗi tháng có khoảng 12.000 DN phải rời khỏi thị trường thì hiện nay, bình quân 2 tháng đầu năm, số DN rời thị trường lên tới 25.700 DN.
Việc tái định vị DN để phát triển bền vững xuất phát từ câu chuyện về khả năng tồn tại và phát triển của DN đã thay đổi rất nhiều trong bối cảnh hậu COVID-19 và biến động chung của thế giới. Dịch COVID-19 đã gây ra sự đứt gãy, ách tắc, đình trệ trong sản xuất kinh doanh và chuỗi sản xuất, cung ứng toàn cầu. Tiếp đó là những bất ổn từ cuộc xung đột Nga - Ukraine tác động rất nhiều đến các hoạt động kinh tế. Và từ đó, chính sách của các quốc gia có nhiều thay đổi.
Cùng với đó là những biến động trên thị trường tài chính ngân hàng thế giới... Điều này khiến các nhà DN phải đặt ra câu hỏi định vị lại DN của mình như thế nào để tồn tại và phát triển. Sự tồn tại của DN đang là câu chuyện lớn có nhiều khó khăn, đòi hỏi DN cần định vị lại các giá trị cốt lõi như năng lực cạnh tranh, năng lực công nghệ, cung cách quản trị của đơn vị mình. Bối cảnh mới đã tạo ra những thách thức rất lớn với các nhà lãnh đạo, nhà quản lý DN và với cả cơ quan quản lý Nhà nước.
Ông Nguyễn Hồng Long, Phó Trưởng ban chuyên trách Ban chỉ đạo Đổi mới phát triển DN cho rằng, để tái định vị DN phát triển ổn định và bền vững, cần phải dự báo tình hình kinh tế thế giới, đánh giá kinh tế trong nước và sức khoẻ thực tế của DN. Theo đó, tái định vị và phát triển bền vững DN không phải là vấn đề của riêng Nhà nước hay DN mà phải có sự kết hợp, hợp tác tích cực giữa DN và cơ quan quản lý Nhà nước.
Đại diện Ban chỉ đạo Đổi mới phát triển DN nhấn mạnh, nhiều DN ở các ngành nghề đang gặp nhiều khó khăn nhưng đến nay chưa có báo cáo đầy đủ, đánh giá cụ thể và tổng thể về những khó khăn, thách thức của tất cả các ngành, các lĩnh vực trong nền kinh tế. Từ đó, đề xuất kiến nghị Chính phủ có chính sách, cơ chế tháo gỡ khó khăn.
"Theo đó, để hỗ trợ DN một cách kịp thời, hiệu quả, chính xác, cần có kiến nghị, đề xuất của chính các DN, từ đó Chính phủ sẽ tạo cơ chế hỗ trợ để DN phát triển bền vững. Vì vậy, Ban chỉ đạo Đổi mới phát triển DN mong muốn VCCI tiếp tục tổng hợp ý kiến, kiến nghị của DN nhiều hơn nữa", ông Nguyễn Hồng Long khẳng định.
Đẩy mạnh cải cách khuôn khổ pháp lý và thủ tục hành chính
TS Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) nhấn mạnh, một số thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam đã chuyển dần sang áp dụng các tiêu chuẩn phát triển bền vững một cách chặt chẽ hơn.
Mới đây, cuối tháng 3/2022, Ủy ban châu Âu (EC) đã trình bày đề xuất đối với Chiến lược Dệt may mới của EU, là một phần trong kế hoạch hành động lớn hơn về một nền kinh tế tuần hoàn. EC đã trình bày một bản sửa đổi Quy định thiết kế sinh thái nhằm đặt ra các yêu cầu pháp lý đối với các nhóm sản phẩm khác nhau, bao gồm cả quần áo và giày dép.
Do đó, theo TS Trần Thị Hồng Minh, để tái cơ cấu, các DN Việt cần đánh giá lại kế hoạch kinh doanh của mình trong năm 2023, xác định cụ thể định hướng sản xuất kinh doanh trong bối cảnh bất động sản, tín dụng hiện nay.
"Trên cơ sở năng lực cụ thể của từng đơn vị, các DN xây dựng phải thực sự định vị lại thị trường, tái cấu trúc về cơ cấu sản phẩm, hoạt động kinh doanh của đơn vị mình để có thể vượt qua giai đoạn khó khăn này", bà Trần Thị Hồng Minh nói.
Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký VCCI, Trưởng Ban Pháp chế đánh giá, nền kinh tế của một đất nước chỉ có thể phát triển vững mạnh nếu có khu vực kinh tế tư nhân trong nước vững mạnh. Chính vì thế, một số chính sách cần phải khơi thông.
Ông Đậu Anh Tuấn nhấn mạnh một số giải pháp như: Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trên mọi ngành, mọi cấp, giúp DN giảm chi phí, công bằng và hướng tới những mục tiêu phát triển bền vững hơn. Áp dụng công nghệ thông tin một cách thực chất. Dù theo con số báo cáo, việc áp dụng công nghệ thông tin ở nhiều ngành, nhiều cấp rất cao nhưng thực tế việc thực hiện các thủ tục hành chính trên hệ thống điện tử không dễ dàng.
Về khuôn khổ pháp lý tác động tới DN cần phải tăng tính ổn định có thể dự đoán, tránh rủi ro pháp lý cho DN.
Bên cạnh đó, Trưởng Ban Pháp chế VCCI cho rằng, cần xây dựng giải pháp thu hút đầu tư nước ngoài, bảo hộ một cách hợp lý, hợp pháp nhưng thị trường trong nước cũng cần chính sách khôn ngoan. Việc ban hành những chính sách bảo hộ thị trường một cách phù hợp, khuyến khích DN trong nước phát triển là yếu tố rất quan trọng.
Ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) cho biết, các DN xây dựng cần tập trung tái cơ cấu sản phẩm và đào tạo nhân lực. Ông Hiệp chia sẻ, từ giữa năm 2022, bất động sản gặp khó khăn kéo dài sang năm 2023 vì nhiều lý do. Nhiều nhà thầu đối mặt với nguy cơ phá sản, kể cả các nhà thầu lớn, không làm thì không có việc nhưng làm thì rủi ro tài chính rất lớn…
Trước thực trạng đó, đại diện VACC cho rằng, để tái định vị giúp DN phát triển bền vững, khâu đầu tiên cũng là khâu then chốt là xây dựng hệ thống khung pháp lý để bảo vệ quyền lợi cho các nhà thầu xây dựng trong quan hệ kinh tế với các chủ đầu tư trong lĩnh vực hợp đồng.
Thực tế, có các hợp đồng xây dựng không thể giải quyết bằng Luật Dân sự vì đã kéo dài cả chục năm và các chủ đầu tư tiếp tục chây ỳ. Vì vậy, cần đưa vấn đề này vào các luật chuyên ngành như Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu để bảo đảm quyền bình đẳng cho các nhà thầu xây dựng trước các chủ đầu tư, đó là điều kiện để các nhà thầu tồn tại. Đại diện VACC cho rằng, các DN xây dựng cần đánh giá lại kế hoạch sản xuất kinh doanh trong năm 2023 trong bối cảnh bất động sản, tín dụng khó khăn như hiện nay.
"Trên cơ sở năng lực cụ thể của từng đơn vị, các DN xây dựng phải định vị lại thị trường, tái cấu trúc về cơ cấu sản phẩm, hoạt động kinh doanh của đơn vị mình để có thể vượt qua giai đoạn khó khăn này", ông Hiệp lưu ý.
Nhấn mạnh yếu tố ảnh hưởng từ quốc tế, ông Trịnh Minh Anh, Chánh văn phòng Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế nhận định, thế giới đang chứng kiến rất nhiều thay đổi khó đoán định. Cơ hội và thách thức của DN Việt Nam trong quá trình tiếp cận chuỗi cung ứng và mở rộng thị trường quốc tế là đan xen nhau. Mạng lưới sản xuất toàn cầu vẫn sẽ quyết định tương lai của chuỗi cung ứng nhưng mạng lưới sản xuất khu vực sẽ gia tăng.
Chuỗi cung ứng sẽ dịch chuyển theo 3 hướng chính, bao gồm: Dịch chuyển sang các nước trong cùng khu vực địa lý để giảm phụ thuộc và tránh rủi ro từ các đòn trừng phạt giữa các nước.
Những hoạt động giản đơn không đòi hỏi công nghệ cao như gia công, lắp ráp… sẽ dịch chuyển sang nhiều nước nhằm phân tán rủi ro và tối ưu hóa chi phí sản xuất. Các ngành đang có xu hướng dịch chuyển theo hướng này gồm dệt may, lắp ráp, sản xuất linh kiện, phụ tùng đơn giản…
Hướng dịch chuyển thứ hai là dịch chuyển chuỗi cung ứng đòi hỏi thực hiện đầu tư thường gắn với hoạt động sản xuất công nghệ cao, sản phẩm hàng hóa chiến lược có giá trị gia tăng cao có liên quan đến bí mật công nghệ và an ninh quốc gia.
Hướng dịch chuyển thứ ba là tái cơ cấu, sắp xếp lại chuỗi cung ứng, đa dạng hóa nguồn cung, mở rộng mạng lưới các nhà cung ứng nhằm phân tán rủi ro, nhập khẩu linh kiện tại nhiều nhà cung ứng tại các nước khác nhau.
Ông Nguyễn Hữu Thập – Chủ tịch Hiệp hội DN tỉnh Tuyên Quang, Ủy viên Ban chấp hành VCCI cho biết, những năm qua, Nhà nước đã có nhiều nỗ lực hỗ trợ, tháo gỡ nhiều khó khăn, thúc đẩy khu vực DN phát triển. Trong đó, Chính phủ đã tập trung các chính sách hỗ trợ những nội dung cụ thể như: Phát huy và nâng cao hiệu quả hoạt động DN, các DN đổi mới sáng tạo; hỗ trợ đẩy mạnh phong trào khởi nghiệp quốc gia; hỗ trợ và khuyến khích hình thành các tập đoàn kinh tế tư nhân đa sở hữu và tư nhân góp vốn vào các tập đoàn kinh tế Nhà nước… Tuy nhiên, thực tế cho thấy, DN Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức làm ảnh hưởng đến hiệu quả, sức cạnh tranh.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, điều các DN Việt cần là phải đẩy mạnh hoàn thiện môi trường pháp lý, cơ chế chính sách đối với DN để nâng cao năng lực cạnh tranh. Theo đó, tiếp tục đẩy mạnh thực hiện giảm chi phí kinh doanh cho DN, trước hết là chi phí bất hợp lý phát sinh từ quản lý Nhà nước…
Còn đối với DN, cần phải chủ động nắm bắt cơ hội, tận dụng tối đa sự hỗ trợ của Nhà nước để nâng cao năng lực cạnh tranh trong môi trường hội nhập, phát triển.
